Blog - Geen radiostilte voor gids Hans (Hans Koning)

Geen radiostilte voor Hans

"Sinds het begin van de coronacrisis hebben wij als gidsen een groepsapp waar we al onze zielenroerselen met elkaar delen. Allemaal zin en onzin over ons dagelijks leven nu we geen rondleidingen kunnen geven. Eén van die collega’s zei laatst dat hij mijn radioprogramma maar eens had aangezet. Hij zei daarbij: “hoor ik de stem van Hans ook weer eens”. Dat is voor mij aanleiding om eens wat meer over de stem te vertellen.

Ik hoor regelmatig tijdens of na een rondleiding dat ik zo’n mooie stem heb. Sommige mensen spreken ook van een radiostem. Daar ben ik, in alle bescheidenheid, best wel trots op. En ik ben er blij mee, want zo kan ik ook mijn stem ten volle benutten in mijn grote hobby: het maken van een radioprogramma. Dit jaar al 20 jaar bij mijn huidige omroep. Mijn radiowerk begon in 1982 bij Radio Radboud, ziekenomroep van het tegenwoordige UMC St. Radboud. Ik verzorgde daar verschillende programma’s en ik voelde me als een vis in het water. Programma’s presenteren en muziek uitzoeken, want ook aan muziek luisteren besteed ik vele uurtjes."

Stemgebruik in het donker

"De stem is bij ons werk als gids in het donker erg belangrijk; sterker nog, het is een baken. Zoals dat voor de scheepvaart een vuurtoren is, is het voor onze bezoekers de stem van de gids. Wat daarbij een grote rol speelt is het gebruik van de stem; je moet duidelijk ‘aanwezig’ zijn, met andere woorden je moet boven de groep staan, jij bent de leider. Dat houdt in dat je stem helder moet zijn, zeker in een grote groep. Ik moet mijn stem af en toe verheffen om er bovenuit te komen. Soms kies ik er juist voor om stil te zijn, want als het druk is en je hebt op een dag vijf rondleidingen, dan moet je goed oppassen dat je je stem al niet na de tweede rondleiding niet meer normaal kunt gebruiken. Verder is verstaanbaarheid en articulatie ook belangrijk."

Stemkleur

"De klankkleur van je stem is daarnaast een aspect waar je niet omheen kunt. Niet alleen in het beroep als gids, maar ook in de beleving in het algemeen. Een stem kan helder zijn, maar ook schel, zwoel, schor of hees. Dit maakt deel uit van de beleving van een stem. Een schorre of hese stem hoeft niet per se onprettig te zijn en een heldere stem hoeft niet meteen een prettige stem te zijn. Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan de beleving in het beluisteren van een gesproken boek. De stem ‘kleurt’ het verhaal. Zij kan zowel positief als negatief bijdragen aan de beleving van een verhaal. Daarbij zijn de articulatie en vooral de intonatie (stembuigingen) essentieel. Hierbij verraadt de lezer zich meteen, zeker bij een geoefende luisteraar. Ik ken mensen die om die reden liever een boek in braille lezen, omdat ze dan geheel hun eigen fantasie kunnen aanwenden zonder beïnvloed te worden door de stem van een lezer."

Een stem ‘beleven’

"Zoals ik al zei is muziek luisteren ook een van mijn passies. En daar speelt een stem natuurlijk ook een belangrijke rol, en dan heb ik het niet direct over zuiver of vals zingen, maar over de klank(kleur). Toen bij mijn favoriete band een nieuwe zanger werd ingelijfd, klonk het totaalgeluid heel anders. Navraag bij de schrijver van de liedjes leerde mij dat hij de nummers ‘geschreven heeft op de stem’; hij hield rekening met stemkleur en -bereik van de zanger. En zo beleef je de muziek van je favoriete band anders dan je gewend was. Ik heb destijds gehoord dat er mensen afhaakten, maar gelukkig kwamen er ook weer nieuwe fans bij. Zo ZIE je maar, de stem is niet alleen een instrument om te communiceren, het is ook een beleving.

Help het muZIEum!

"Ervaar zelf in het muZIEum, hoe belangrijk een stem is als je niet (goed) kunt zien. Doordat we drie maanden dicht zijn geweest, kunnen we je hulp hard gebruiken! Boek jij een beleving, bestel je een cadeaubon of doe je een donatie? Daarmee zorg je ervoor dat wij onze verhalen kunnen blijven vertellen. Ik ZIE ernaar uit je rond te leiden."